Waterkwaliteit in Aquacultuur

Stel je voor dat je in een kamer leeft met giftige dampen en een slechte temperatuur. Zoiets geldt ook voor vissen en andere aquatische organismen! Waterkwaliteit is de allerbelangrijkste factor voor hun gezondheid, groei en overleving. Slechte waterkwaliteit kan leiden tot stress, ziektes en zelfs sterfte. Goede waterkwaliteit daarentegen bevordert een gezonde omgeving waarin organismen optimaal kunnen functioneren. Denk aan een heldere vijver vol gezonde koi karpers, vergeleken met een troebele vijver met dode vissen.

Laten we de belangrijkste chemische parameters bekijken:

• Temperatuur: De temperatuur beïnvloedt de stofwisseling en de hoeveelheid opgeloste zuurstof in het water. Elke vissoort heeft een optimale temperatuurbereik. Zalm gedijt bijvoorbeeld goed in koud water, terwijl tilapia hogere temperaturen verdraagt.

• pH: De pH geeft de zuurgraad van het water aan. Een pH van 7 is neutraal, lager is zuurder en hoger is basischer. De meeste vissen prefereren een pH tussen 6.5 en 8.5. Een extreme pH kan de kieuwen en de huid beschadigen.

• Opgeloste Zuurstof (DO): Vissen ademen zuurstof in het water, net als wij! De hoeveelheid opgeloste zuurstof is essentieel. Een lage DO kan leiden tot verstikking. De hoeveelheid hangt af van de temperatuur, de biologische activiteit en de beluchting.

• Ammoniak (NH3/NH4+): Ammoniak is zeer giftig voor vissen, zelfs in lage concentraties. Het ontstaat door afvalproducten van vissen en de afbraak van organisch materiaal. Ammoniak kan zich in twee vormen presenteren; als giftig NH3 of als minder giftig NH4+. De pH beïnvloedt de hoeveelheid giftige ammoniak (hoe hoger de pH, hoe giftiger).

• Nitriet (NO2-): Nitriet is een tussenproduct in de afbraak van ammoniak door bacteriën. Het is ook giftig voor vissen en kan de zuurstofopname belemmeren.

• Nitraat (NO3-): Nitraat is het eindproduct van de nitrificatie, de afbraak van ammoniak en nitriet. Nitraat is minder giftig dan ammoniak en nitriet, maar hoge concentraties kunnen toch stress veroorzaken en de groei belemmeren.

Voorbeeld: Denk aan het beheren van een kwekerij van paling. Je moet de temperatuur constant houden, voldoende beluchting voorzien om de zuurstof te garanderen en afvalstoffen goed afvoeren om de schadelijke stoffen te reduceren.

De belangrijkste biologische parameters omvatten:

• Algen: Algen zijn belangrijk voor het zuurstofgehalte in het water en vormen de basis van de voedselketen. Te veel algen kunnen echter leiden tot zuurstoftekort en andere problemen (algenbloei).

• Bacteriën: Nuttige bacteriën spelen een cruciale rol bij de afbraak van organisch materiaal en de nitrificatie. Andere bacteriën kunnen ziekteverwekkend zijn.

• Parasieten en ziekteverwekkers: Parasieten, zoals wormen en luizen, en ziekteverwekkers, zoals virussen en bacteriën, kunnen de gezondheid van vissen ernstig aantasten. regelmatige controle en quarantaine zijn dan ook van groot belang.

Waterkwaliteit meten is essentieel. Er zijn verschillende methoden:

• Testkits: Simpele testkits gebruiken kleurreacties om de concentraties van bepaalde parameters te meten (pH, ammoniak, nitriet, etc.). Ze zijn relatief goedkoop en makkelijk te gebruiken.

• Digitale meters: Digitale meters geven precieze metingen van bijvoorbeeld pH en opgeloste zuurstof. Ze zijn duurder dan testkits, maar bieden meer precisie en zijn vaak gemakkelijker af te lezen.

• Laboratoriumanalyse: Voor gedetailleerde analyses, zoals het bepalen van de exacte concentraties van verschillende stoffen, wordt het water naar een laboratorium gestuurd.

Voorbeeld: Je bent verantwoordelijk voor het onderhouden van een kweekvijver met forel. Je gebruikt een pH-meter om de zuurgraad dagelijks te controleren en testkits om ammoniak en nitriet te monitoren. Je observeert de vissen dagelijks op afwijkend gedrag.

In Nederland gelden er strenge regels voor waterkwaliteit in aquacultuur. Deze regels zijn vastgelegd in het Besluit activiteiten leefomgeving (Bal) en andere relevante wetgeving. Deze regels hebben als doel het beschermen van het milieu en de gezondheid van de aquatische organismen. Deze wetgeving bevat grenswaarden voor parameters zoals ammoniak, nitriet, nitraat, en de lozing van afvalstoffen. Het voldoen aan deze regelgeving is cruciaal voor het verkrijgen van vergunningen en het duurzaam bedrijven van een aquacultuurbedrijf. De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) houdt toezicht op de naleving van deze regels.

Tip: Raadpleeg de website van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat of de NVWA voor de meest actuele regelgeving.